Bệnh khớp gối là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới, đặc biệt là ở độ tuổi trung niên và cao niên. Theo Ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp, việc hiểu rõ bản chất của bệnh khớp gối và nhận biết sớm các dấu hiệu sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe. Bài viết này sẽ tập trung làm rõ khái niệm bệnh khớp gối, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và các dấu hiệu nhận biết điển hình, dựa trên các nguồn y khoa đáng tin cậy và kinh nghiệm thực tiễn từ chuyên gia.
Bệnh khớp gối là gì?
Bệnh khớp gối đề cập đến các tình trạng tổn thương, viêm nhiễm hoặc rối loạn chức năng xảy ra tại vùng khớp gối – một trong những khớp lớn nhất và phức tạp nhất của cơ thể con người. Khớp gối hoạt động như một bản lề linh hoạt, chịu trách nhiệm nâng đỡ trọng lượng cơ thể và hỗ trợ các hoạt động hàng ngày như đi lại, chạy nhảy, ngồi xổm hay leo cầu thang. Cấu trúc của khớp gối bao gồm xương đùi, xương chày, xương bánh chè, cùng với hệ thống sụn khớp, bao hoạt dịch, dây chằng, gân cơ và màng hoạt dịch, tất cả phối hợp để đảm bảo sự ổn định và chuyển động mượt mà.
Tuy nhiên, do phải chịu lực lớn từ trọng lượng cơ thể và các hoạt động lặp lại, khớp gối dễ bị tổn thương theo thời gian. Bệnh khớp gối không phải là một bệnh lý đơn lẻ mà là thuật ngữ chung chỉ các vấn đề như thoái hóa khớp gối, viêm khớp gối, chấn thương sụn hoặc dây chằng. Ví dụ, thoái hóa khớp gối (osteoarthritis) là dạng phổ biến nhất, xảy ra khi lớp sụn bảo vệ đầu xương bị mòn dần, dẫn đến ma sát trực tiếp giữa các xương, gây đau và hạn chế vận động. Viêm khớp gối (arthritis) có thể là dạng viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis) – một bệnh tự miễn tấn công màng hoạt dịch, hoặc viêm do gout – tích tụ tinh thể acid uric trong khớp.
Trong y học cổ truyền, Ông Nguyễn Thành Danh giải thích rằng bệnh khớp gối thường liên quan đến sự mất cân bằng âm dương, khí huyết lưu thông kém, dẫn đến tình trạng phong hàn thấp nhiệt xâm nhập vào kinh lạc vùng gối. Điều này làm suy yếu chức năng tạng phủ, đặc biệt là can thận, vốn chịu trách nhiệm nuôi dưỡng xương khớp. Từ góc nhìn hiện đại, bệnh khớp gối có thể diễn tiến âm thầm, bắt đầu từ những tổn thương nhỏ nhưng nếu không chú ý, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như biến dạng khớp hoặc mất khả năng di chuyển độc lập. Việc nhận diện sớm không chỉ giúp hiểu rõ tình trạng mà còn hỗ trợ các biện pháp can thiệp kịp thời, theo lời khuyên từ chuyên gia tại Dược Bình Đông – nơi chuyên nghiên cứu các sản phẩm từ thảo dược tự nhiên để hỗ trợ sức khỏe xương khớp.
Nguyên nhân gây bệnh khớp gối
Nguyên nhân gây bệnh khớp gối thường xuất phát từ sự kết hợp giữa yếu tố nội tại và ngoại tại, khiến cấu trúc khớp bị suy yếu dần theo thời gian. Hiểu rõ “tại sao” bệnh xảy ra sẽ giúp mọi người nhận thức tốt hơn về rủi ro và cách bảo vệ khớp gối hàng ngày.
Trước hết, tuổi tác là yếu tố hàng đầu. Khi cơ thể lão hóa, lớp sụn khớp giảm khả năng tái tạo, trở nên mỏng và dễ vỡ, dẫn đến thoái hóa. Theo các nghiên cứu y khoa, tỷ lệ mắc bệnh khớp gối tăng gấp đôi sau tuổi 50, đặc biệt ở phụ nữ do thay đổi hormone sau mãn kinh ảnh hưởng đến mật độ xương. Béo phì cũng đóng vai trò quan trọng, vì mỗi kilogram thừa cân tạo thêm áp lực lên khớp gối lên đến 4-6 lần khi di chuyển, đẩy nhanh quá trình mòn sụn và viêm.
Chấn thương là nguyên nhân phổ biến khác, đặc biệt ở người trẻ hoặc vận động viên. Các tai nạn như ngã, va chạm trong thể thao có thể làm đứt dây chằng chéo trước (ACL), rách sụn chêm hoặc gãy xương, tạo điều kiện cho viêm khớp thứ phát phát triển sau này. Sai tư thế trong sinh hoạt hàng ngày, như đứng lâu, mang vác nặng không đúng cách hoặc ngồi xổm thường xuyên, cũng góp phần làm lệch trục khớp, tăng ma sát và tổn thương.
Ngoài ra, các rối loạn chuyển hóa như bệnh gout (tăng acid uric), tiểu đường hoặc rối loạn tuyến giáp có thể gây tích tụ chất độc hại trong khớp, dẫn đến viêm và thoái hóa. Yếu tố di truyền cũng không thể bỏ qua; nếu gia đình có tiền sử viêm khớp dạng thấp, nguy cơ mắc bệnh tăng cao do gen kiểm soát hệ miễn dịch. Theo Ông Nguyễn Thành Danh, trong Đông y, nguyên nhân còn liên quan đến chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất, tiếp xúc lạnh ẩm thường xuyên hoặc lao động quá sức, làm khí huyết ứ trệ và thấp nhiệt tích tụ tại vùng gối.
Cuối cùng, các bệnh lý toàn thân như viêm khớp dạng thấp – một tình trạng tự miễn dịch tấn công màng hoạt dịch – hoặc nhiễm khuẩn khớp do vi khuẩn xâm nhập qua vết thương hở, cũng là nguyên nhân nghiêm trọng. Những yếu tố này không chỉ giải thích tại sao bệnh khớp gối xảy ra mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của lối sống lành mạnh để giảm thiểu rủi ro.
Dấu hiệu nhận biết bệnh khớp gối
Dấu hiệu nhận biết bệnh khớp gối thường xuất hiện dần dần, nhưng đôi khi khởi phát đột ngột sau chấn thương. Việc chú ý đến các biểu hiện sớm sẽ giúp phát hiện vấn đề kịp thời, tránh để tình trạng tiến triển nặng hơn. Theo kinh nghiệm của Ông Nguyễn Thành Danh, nhiều bệnh nhân đến với Dược Bình Đông khi dấu hiệu đã rõ rệt, nhưng nhận biết từ giai đoạn đầu có thể cải thiện chất lượng cuộc sống đáng kể.
Các dấu hiệu phổ biến bao gồm đau nhức vùng gối, thường tăng khi vận động và giảm lúc nghỉ ngơi. Ban đầu, cơn đau có thể chỉ thoáng qua, nhưng dần trở nên dai dẳng, đặc biệt về đêm hoặc khi thay đổi thời tiết. Sưng và viêm quanh khớp là biểu hiện tiếp theo, kèm theo cảm giác nóng ran hoặc căng tức, do tích tụ dịch khớp hoặc phản ứng viêm. Cứng khớp, đặc biệt vào buổi sáng sau khi thức dậy, kéo dài hơn 30 phút, là dấu hiệu điển hình của viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hóa.
Người bệnh còn có thể nghe thấy tiếng lạo xạo, lục cục khi co duỗi chân, do bề mặt sụn không còn nhẵn mịn, gây ma sát giữa các xương. Hạn chế biên độ vận động là dấu hiệu rõ nét, khiến khó khăn trong việc duỗi thẳng hoặc gập gối hoàn toàn, ảnh hưởng đến đi lại. Trong trường hợp nặng, khớp gối có thể biến dạng, teo cơ đùi hoặc mất ổn định, dẫn đến tình trạng “khóa khớp” đột ngột.
Cụ thể, bạn có thể theo dõi những biểu hiện bất thường sau:
- Đau vùng gối khi đi bộ, lên xuống cầu thang hoặc đứng lâu, thường lan ra mặt trước hoặc sau gối.
- Sưng đỏ, nóng quanh khớp, kèm theo cảm giác căng cứng hoặc đầy dịch bên trong.
- Cứng khớp buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu, cần thời gian “khởi động” để khớp linh hoạt trở lại.
- Tiếng kêu lạ (crepitus) như lạo xạo hoặc lục cục khi di chuyển chân.
- Giảm phạm vi vận động, khó co duỗi hết tầm, đôi khi kèm theo cảm giác yếu cơ.
- Đau tăng mạnh khi hoạt động mạnh, giảm khi nghỉ, nhưng có thể đau liên tục ở giai đoạn muộn.
Ngoài ra, một số dấu hiệu toàn thân như mệt mỏi, sốt nhẹ hoặc sụt cân có thể kèm theo nếu bệnh liên quan đến viêm khớp dạng thấp. Ông Nguyễn Thành Danh lưu ý rằng, nếu cơn đau kéo dài hơn 3 tuần, kèm sưng to, đau dữ dội hoặc không thể chịu lực, cần thăm khám ngay để xác định chính xác. Tại Dược Bình Đông, các sản phẩm từ thảo dược như cao chiết xuất từ các vị thuốc cổ truyền có thể hỗ trợ giảm triệu chứng một cách tự nhiên, nhưng việc nhận biết dấu hiệu vẫn là bước đầu tiên quan trọng.
Tóm lại, bệnh khớp gối không chỉ là vấn đề của tuổi già mà có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai do lối sống và yếu tố rủi ro. Bằng cách hiểu rõ định nghĩa, nguyên nhân và dấu hiệu, bạn có thể chủ động theo dõi sức khỏe khớp gối. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia như Ông Nguyễn Thành Danh để có lời khuyên phù hợp, và nhớ rằng, kiến thức chính là chìa khóa để duy trì sự linh hoạt trong cuộc sống hàng ngày.
Thông tin của Lương y Nguyễn Thành Danh
Tác giả: Ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông, giàu kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp.
Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital, Medlatec
Lương Y Nguyễn Thành Danh 