Đau nhức đầu gối khi đứng lên ngồi xuống có thể do nhiều nguyên nhân, phổ biến nhất là thoái hóa khớp gối và chấn thương. Các nguyên nhân khác bao gồm viêm khớp, viêm gân bánh chè, tràn dịch khớp gối, hoặc thay đổi lối sống không lành mạnh.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau đầu gối khi đứng lên ngồi xuống

Đau đầu gối khi thực hiện các động tác đứng lên ngồi xuống thường xuất phát từ sự mất cân bằng trong cấu trúc khớp, nơi mà áp lực lặp lại khiến các mô mềm, sụn và dây chằng bị ảnh hưởng. Theo kinh nghiệm lâm sàng, những nguyên nhân này có thể tích tụ dần theo thời gian hoặc bùng phát đột ngột, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động linh hoạt của khớp gối – một trong những khớp chịu lực lớn nhất cơ thể.

Thói quen hoạt động thiếu khoa học

Trong nhịp sống hối hả, nhiều người vô tình hình thành những thói quen hàng ngày mà không nhận ra chúng đang “gặm nhấm” sức khỏe khớp gối. Những hành vi lặp lại này tạo ra áp lực không đều, dẫn đến viêm nhẹ hoặc mòn sụn dần dần, khiến cơn đau trở nên rõ rệt hơn mỗi khi thay đổi tư thế từ ngồi sang đứng hoặc ngược lại. Dưới đây là một số thói quen phổ biến góp phần gây ra tình trạng này:

• Đứng lâu một chỗ: Việc đứng yên trong thời gian dài, như nhân viên văn phòng hay công nhân nhà máy, khiến máu lưu thông kém và áp lực tập trung vào đầu gối, gây tê mỏi và đau nhức khi cố gắng ngồi xuống.
• Ngồi xổm thường xuyên: Thói quen này phổ biến ở lao động chân tay hoặc khi làm việc nhà, làm tăng góc uốn cong khớp gối lên đến 140 độ, dễ dẫn đến căng thẳng dây chằng và sụn chêm.
• Đi bộ quá nhiều mà không nghỉ ngơi: Di chuyển liên tục trên bề mặt cứng, đặc biệt với giày dép không hỗ trợ tốt, tạo ma sát lặp lại, khiến đầu gối “kêu cứu” qua cơn đau buốt khi đứng lên.
• Bắt chéo chân khi ngồi: Tư thế này làm lệch trục khớp, giảm lưu thông máu và tăng áp lực lên mặt trong đầu gối, thường gây đau âm ỉ lan sang cẳng chân.
• Ngồi sai tư thế: Ngồi cong lưng hoặc dựa sát vào mép ghế khiến đầu gối phải gập quá mức, dẫn đến co cơ và đau nhói khi duỗi thẳng để đứng dậy.
• Ít vận động: Ngược lại, lối sống “lười biếng” làm cơ đùi teo nhỏ, giảm khả năng hỗ trợ khớp gối, khiến mọi động tác đứng ngồi đều trở nên khó khăn và đau đớn.

Những thói quen này, dù nhỏ bé, lại tích lũy thành gánh nặng lớn cho khớp gối, đặc biệt ở những người trên 40 tuổi khi sụn bắt đầu mỏng dần.

Chấn thương

Chấn thương là “kẻ phá hoại” nhanh chóng và trực tiếp nhất đối với khớp gối, thường xảy ra trong khoảnh khắc bất ngờ nhưng để lại hậu quả kéo dài nếu không được theo dõi. Khi khớp bị va chạm hoặc xoắn vẹo, các cấu trúc bên trong như dây chằng, sụn và xương có thể bị tổn hại, dẫn đến tình trạng lỏng lẻo và đau dữ dội mỗi khi chịu lực từ động tác đứng lên ngồi xuống. Các loại chấn thương phổ biến bao gồm:

• Trật khớp: Xảy ra khi đầu gối bị lệch khỏi vị trí tự nhiên do té ngã hoặc xoay người đột ngột, gây sưng và đau nhói lan tỏa.
• Bong gân: Dây chằng bị kéo giãn quá mức từ hoạt động thể thao như chạy bộ hoặc khiêng nặng, khiến khớp không ổn định và dễ đau khi thay đổi tư thế.
• Gãy xương: Thường từ tai nạn giao thông hoặc ngã cao, làm gián đoạn cấu trúc xương quanh đầu gối, dẫn đến đau buốt không thể chịu nổi khi cố gắng đứng dậy.
• Rách sụn chêm: Phổ biến ở người chơi bóng đá hoặc lao động nặng, nơi sụn bị rách làm khớp kẹt cứng, gây tiếng kêu lạo xạo kèm đau khi ngồi xuống.

Phần lớn các chấn thương này không chỉ gây đau tức thì mà còn làm khớp trở nên nhạy cảm hơn với mọi áp lực hàng ngày. Nếu bỏ qua, chúng có thể tiến triển thành viêm mãn tính, giảm phạm vi vận động và thậm chí ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống lâu dài. Ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông – đơn vị có hơn 50 năm kinh nghiệm hỗ trợ các bệnh lý xương khớp – nhấn mạnh rằng, chấn thương thường là “cánh cửa mở” cho các vấn đề khớp kéo dài nếu không được can thiệp sớm.

Bệnh lý

Bệnh lý là nguyên nhân sâu xa và phức tạp nhất, nơi mà các quá trình thoái hóa hoặc viêm nhiễm tấn công trực tiếp vào cấu trúc khớp gối, khiến cơn đau không chỉ xuất hiện khi đứng lên ngồi xuống mà còn kèm theo các dấu hiệu toàn thân. Những bệnh này thường phát triển âm thầm, làm mòn sụn và mô mềm, dẫn đến sự cọ xát bất thường giữa các bề mặt xương. Một số bệnh lý chính gây ra tình trạng này bao gồm:

• Thoái hóa khớp gối: Lớp sụn bảo vệ bị mài mòn theo tuổi tác hoặc do tải trọng lặp lại, khiến xương cọ xát gây đau buốt, sưng nhẹ và cứng khớp, đặc biệt rõ rệt sau khi ngồi lâu rồi đứng dậy.
• Viêm khớp gối: Do nhiễm trùng hoặc phản ứng miễn dịch, khớp sưng đỏ và nóng ran, hạn chế vận động với cơn đau nhói tăng cao khi thay đổi tư thế từ ngồi sang đứng.
• Viêm khớp dạng thấp: Bệnh tự miễn tấn công màng hoạt dịch, gây viêm đối xứng ở cả hai đầu gối, dẫn đến đau âm ỉ buổi sáng và sưng khiến việc ngồi xuống trở nên khó khăn.
• Bệnh lý khác: Như gout với tinh thể urat tích tụ gây đau đột ngột; hội chứng đau xương bánh chè từ ma sát lặp lại; Osgood-Schlatter ở thanh thiếu niên do kéo giãn gân; hoặc viêm bao hoạt dịch từ nhiễm trùng cục bộ.

Những bệnh lý này không chỉ dừng ở đau đầu gối mà còn có thể lan sang các khớp khác nếu gốc rễ không được nhận diện sớm. Với kinh nghiệm điều trị hàng ngàn ca tại Dược Bình Đông, ông Nguyễn Thành Danh lưu ý rằng, chẩn đoán chính xác qua các dấu hiệu lâm sàng là chìa khóa để phân biệt bệnh lý với chấn thương thông thường.

Nguyên nhân khác

Bên cạnh các yếu tố trực tiếp, một số nguyên nhân gián tiếp cũng góp phần làm trầm trọng hóa tình trạng đau đầu gối khi đứng lên ngồi xuống, thường liên quan đến lối sống tổng thể hoặc yếu tố sinh học. Những yếu tố này tạo ra môi trường thuận lợi cho khớp bị suy yếu, khiến cơn đau trở thành “người bạn đồng hành” không mong muốn. Các nguyên nhân nổi bật bao gồm:

• Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn uống thất thường, lạm dụng đồ ăn nhanh giàu muối và chất béo làm thiếu hụt canxi, vitamin D, dẫn đến xương yếu và khớp dễ viêm khi chịu lực.
• Sử dụng một số loại thuốc: Corticoid kéo dài gây loãng xương; thuốc SSRI trị trầm cảm hoặc chống co giật có thể làm tăng nhạy cảm khớp, gián tiếp gây đau khi vận động.
• Béo phì: Trọng lượng thừa đặt áp lực gấp đôi lên đầu gối – mỗi kg thừa tương đương thêm 4kg lực khi đứng lên – đẩy nhanh quá trình mòn sụn.
• Yếu tố giới tính và hormone: Phụ nữ, đặc biệt sau mãn kinh, có nguy cơ cao hơn do estrogen giảm, làm sụn dễ tổn thương và đau tăng khi thay đổi tư thế.

Những nguyên nhân này thường kết hợp với nhau, tạo thành “cơn bão hoàn hảo” cho khớp gối. Tại Dược Bình Đông, chúng tôi luôn khuyến khích đánh giá toàn diện để xác định gốc rễ, giúp người bệnh lấy lại sự tự tin trong từng bước đi.

Tóm lại, đau đầu gối khi đứng lên ngồi xuống có thể là lời nhắc nhở từ nhiều nguyên nhân đa dạng, từ thói quen hàng ngày đến bệnh lý sâu xa. Việc nhận diện sớm không chỉ giúp giảm khó chịu mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài. Nếu bạn đang gặp phải tình trạng này, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia để có hướng dẫn phù hợp – Dược Bình Đông luôn sẵn sàng hỗ trợ với các giải pháp dựa trên y học cổ truyền kết hợp hiện đại, được kiểm chứng qua hàng thập kỷ kinh nghiệm.

(Bài viết dựa trên tư vấn chuyên môn của Ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông. Nội dung chỉ mang tính tham khảo, không thay thế chẩn đoán y tế.)

Thông tin của Lương y Nguyễn Thị Thành Danh

Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh là một chuyên gia y học cổ truyền, đặc biệt trong lĩnh vực sức khỏe phụ nữ và phụ khoa, với hơn 30 năm kinh nghiệm. Bà hiện là cố vấn cho Dược Bình Đông. Bà có chuyên môn về các vấn đề kinh nguyệt và các vấn đề phụ khoa khác.

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital, Medlatec